← Aanbod

In tegenstelling tot wat zijn naam doet vermoeden, is deze zomereik (Quercus robur) in Lummen geen 1000 jaar oud maar wordt zijn leeftijd geschat tussen de 400 en 500 jaar oud, al zijn er ook bronnen die hem eerder 700 jaar oud schatten. Met zekerheid kan zijn leeftijd niet gekend zijn; door de grote stamholte kunnen zijn jaarringen niet geteld worden. Ook al dat hij geen 1000 jaar oud is, is deze eik uniek in zijn bestaan. Buiten een ander zeldzaam exemplaar in Luik, is dit de énigste boom in België van deze gerespecteerde leeftijd en is hij al sinds 1940 opgenomen als beschermd monument. Vlakbij staan de ‘zoon’ en ‘kleinzoon’ van deze eik.

De plek waar onze moederboom staat ingeplant, beter bekend onder de naam ‘de Willekensberg’, is een versteende zandbank van miljoenen jaren oud. Hier lag vroeger de kustlijn tussen Aarschot en Hasselt en de zandbanken van toen zijn door de jaren heen omgevormd tot ijzerzandstenen heuvels die heden ten dage uitkijken op de vallei van de Zwarte Beek.

De duizendjarige eik was in oorsprong een knotboom en is de hoogste, dikste en oudste zomereik in de regio. Bij een zware storm in 1987 brak een grote tak af die de boom gedeeltelijk openscheurde. In 1905 vierden vooraanstaande Belgen, zoals schilder James Ensor, aan de Duizendjarige Eik een eerste ‘Boomenfeest’. Zo’n 100 jaar later, op zondag 21 juni 2009 (zomerzonnewende) werd het volledig gerenoveerde domein feestelijk ingehuldigd met een grandioos tweede ‘Boomenfeest’. Deze boom is ook uitgeroepen tot ‘wereldboom’ door de Stichting Wereldboom. Deze stichting zet zich in om bomen weer oeroud te laten worden.

Boomdeskundige Tom Joye van Inverde aan het woord:

“Het is altijd een bijzondere boom geweest, er is misschien recht onder gesproken, er zijn misschien mensen in opgehangen lang geleden. Hij heeft vandalisme en brand doorstaan, en met de vroegere boomchirurgie is er nog beton in de boom gestort, omdat men toen dacht dat dat goed was. En hij heeft dat altijd overleefd.” Voor een boom van die leeftijd is het overigens normaal dat die voor een stuk rot of hol is.

Het is volgens Tom Joye zeker terecht dat de duizendjarige eik tot wereldboom is uitgeroepen. “Ik denk dat het één van de markantste veteraanbomen is van België. Het is een boom die nu al breed gedragen wordt door de lokale gemeenschap. Nu de eik wereldboom wordt, wordt geprobeerd om mensen die in de buurt wonen nog meer te mobiliseren om zelf een steentje bij te dragen en er mee voor te zorgen dat hij nog ouder kan worden.”

Hoe komt het dat sommige bomen zo oud worden? Wat is het geheim? Wel, het komt erop aan een boom zo weinig mogelijk te storen, zegt Joye. “Bomen houden van rust, dus hoe minder je eraan moet doen hoe beter. Zo weinig mogelijk snoeien dus of rommelen in de wortelzone. En dan heb je natuurlijk ook wat geluk nodig dat ie bij een storm niet omwaait.”

(Bron: https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/06/23/duizendjarige-eik-is-voortaan-een-wereldboom/)

Onze eik zou als gerechtsboom gediend hebben. De plaats nabij de eik deed tot het einde van de 17de eeuw vermoedelijk dienst als terechtstellingsplaats: heksen zouden naar de boom zijn geleid voor de uitvoering van hun straf. Deze plek staat in de buurt bekend als “Het Verbrand”, een verwijzing naar de brandstapel waarop de veroordeelden aan hun einde kwamen.

Eik is een Oud-Germaans woord en betekent letterlijk ‘boom’, verwant aan het Oudindische ‘igja’ wat verering betekent. Het woord ‘quercus’ is waarschijnlijk afgeleid van de Indogermaanse heilige naam ‘perkus’ en dat betekent vuurbrand en eikenboom. ‘Robur’ betekent hard (eiken)hout. De vrijstaande eik is symbool van (mannelijke) kracht, seksualiteit, macht en een lang leven. Hij is verbonden met vuur en vruchtbaarheid. Hij is tevens zinnebeeld van gastvrijheid.

Het Griekse woord voor eik is ‘drus’ en het lijkt op het woord ‘druïde’ voor de Keltische priesters, die ook wel eikmensen genoemd werden. Eiken waren voor de Kelten heilige bomen en werden vereerd. Bij de Hettiten, Perzen, Grieken en Romeinen was de eik symbool voor wilskracht. Bij de Germanen was de eik aan de God Donar gewijd. Hij was de God van de donder, het onweer. Het is opvallend dat de bliksem vaker eiken treft dan andere bomen. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat eiken vaak op kruispunten van ondergrondse wateraders staan. Daarnaast bevat de eik vrij veel zetmeel waardoor hij een goede geleider is.

Aangezien deze boom een zuivere vertegenwoordiger van de soort is (genenreservoir) heeft de opgaande boom een belangrijke wetenschappelijke waarde.

Engelse boomspecialisten hebben enten genomen van de duizendjarige eik in Lummen om hem voor eeuwig te laten voortbestaan. Zo willen ze de genen van alle belangrijke oude eiken veiligstellen. De verzameling van al die twijgen zal later worden verdeeld over zogeheten ‘levende’ collecties doorheen Europa, zodat de Lummense duizendjarige eik voor eeuwig bewaard blijft.

‘Oude bomen verdienen het om gekoesterd en beschermd te worden, niet het minst omdat ze genen in zich dragen die in de loop van de eeuwen uniek geworden zijn’, legt Ted Green uit, een van de stichters van het Ancient Tree Forum. ‘De bomen waarmee ze samen opgroeiden, legden allemaal het loodje, dus onze veteraanbomen zijn de laatste overlevers van hun generatie.’

Een collectie van veteraanbomen kan volgens de Britse specialisten wel eens belangrijk zijn omdat de klimaatverandering op kruissnelheid komt en nieuwe boomziekten en -plagen de wereld rond trekken. De veteraanbomen kunnen zo misschien het verschil maken tussen overleven of uitsterven.

‘De duizendjarige eik in Lummen is een van de weinige uitverkoren bomen om deel uit te maken van de collectie”, zegt Ilse Plessers van Regionaal Landschap Lage Kempen. ‘In België is er nog maar één andere boom die al zo lang leeft, en die staat in Luik.’

Vanwege zijn bijzondere waarde op cultureel en genetisch vlak zorgt TreeID in de toekomst voor nieuw plantgoed afkomstig van deze 1000-jarige eik. Wij vertrekken vanuit de eikels die we laten opkweken door een gespecialiseerde lokale boomkweker. Deze nieuwe bomen geven wij een mooie plaats waar zij naar het evenbeeld van hun moederboom kunnen uitgroeien.

Ilse Plessers van het Regionaal Landschap Lage Kempen en Daniël Jacobs, deskundige leefmilieu en groen van de gemeente Lummen voor hun toestemming aan TreeID om het genetisch materiaal van deze boom verder te mogen zetten.